MARKOPAŞA KONUŞULDU,
MİM UYKUSUZ İZLENDİ
15 Kasım Perşembe günü Saraçhane’deki Karikatür ve Mizah Müzesinde, Mizah tarihimize “Siyasi mizah” açısından derin izler bırakan, muhalif bir mizahın nasıl yapılacağının adeta dersini veren “Markopaşa” mizah gazetesi üzerine bir panel düzenlendi. "Damdaki Mizahçı"nız Cihan Demirci'nin yönettiği, Canol Kocagöz ve İbrahim Ersaraç'ın konuşmacı olarak katıldığı panel sonrasında da bu gazetenin unutulmaz çizeri Mim Uykusuz’un orijinal karikatürlerinden oluşan bir karikatür sergisi açıldı.
Canol Kocagöz, Cihan Demirci ve İbrahim Ersaraç...
Saraçhane’de bulunan Karikatür ve Mizah Müzesi’nde son söyleşimiz 1 Nisan 2007’de “Karikatür Yarışmaları” üzerine olmuştu. Yaklaşık 7 ay sonra bir başka söyleşi ve sergi açılışı için müzedeydik. Müze müdürü sevgili Erdoğan Bozok ağabeyimiz her zaman olduğu içten bir şekilde karşıladı bizi. Saatler 16’yı gösterdiğinde müzenin küçük salonunu dolduran yaklaşık 40 civarındaki, çoğu tanıdık dostun karşısında aldık yerimizi.
Damdaki Mizahçınız Cihan Demirci’nin yönetimindeki panelde, karikatürcü Canol Kocagöz ve İbrahim Ersaraç konuşmacı olarak bulundular. Panelde konumuz, 25 Kasım 1946’da Sabahattin Ali’nin patronluğunda yayınlanmış olan, Sabahattin Ali, Aziz Nesin, Mim Uykusuz ve Rıfat Ilgaz’dan oluşan, 4 kişilik kadrosuyla ve sadece 4 sayfasıyla çok ses getiren bir efsane mizah gazetesi “MARKOPAŞA” idi…
Salonu dolduranlar arasında Rıfat Ilgaz'ın oğlu Aydın Ilgaz ve eşi Nilgün hanım da vardı.
“MARKOPAŞA” mizah tarihimizde siyasi-politik-toplumsal mizahın çok önemli bir kilometre taşıdır. Muhalif bir mizahın nasıl ve hangi koşullarda yapılacağının ibret öyküsüdür. Çıktığı dönemde dağıtım şansı bulamamış, bizzat Aziz Nesin tarafından dağıtılmış, 6 bin tirajla başlayıp 60 bini aşan tirajlara ulaşmış bu 4 sayfadan oluşan haftalık mizah gazetesi, “Cadı Kazanı” yaşanan, tek parti iktidarının yoğun baskısı altında geçen döneme imzasını atmıştı. 4 üyesinin de bu gazete yüzünden hapse girmesi, çeşitli kereler kapanma cezası alması ve tam 7 ayrı isimle, çok zor şartlar altında toplam 77 sayı çıkması Markopaşa’nın benzersiz özellikleri. 8 kez sahip, 10 kez Yazıişleri müdürü, 9 kez matbaa, 10 kez adres değiştirmek zorunda kalan, hakkında 16 kez dava açılan, 4 yazar-çizeri toplamda 8 yıl, 2.5 ay hapis cezası alan bu özel gazete, sadece mizah tarihimize değil, siyasi tarihimize de, muhalefet tarihimize de damgasını vurmuş yayınlardan biridir.
Paneli izleyenlerin arasında bu gazetenin ağır toplarından Rıfat Ilgaz’ın yayıncı oğlu Aydın Ilgaz ve eşi Nilgün Ilgaz’ın da bulunması, zaman zaman onun da bu söyleşiye katılması panelimizi daha da keyifli bir hale getirdi. Bu söyleşi sırasında Aydın Ilgaz’ın sahibi olduğu Çınar Yayınlarının yayınladığı, Mehmet Saydur tarafından kaleme alınan “Markopaşa Gerçeği” adlı kitaptan da epeyce yararlandık. Bu arada Aydın Ilgaz, söyleşiye gelenlere, son yıllarda her yerde yaptığı gibi gene “Markopaşa” gazetesinin 25 Kasım 1946’da çıkan ilk sayısının tıpkı basımını dağıttı…
7 kez isim değiştirme yoluyla toplam olarak; 3 yıl, 4 ay, 28 günlük bir ömrü olan “Markopaşa”nın çıkışı öncesinde Türkiye’de yaşanan ortamı anlatarak başladım söyleşiye. Sonrasında “Markopaşa”nın çıkış öyküsünü bizzat Aziz Nesin’in sözleriyle aktardım izleyenlere. Sonrasında Markopaşa’nın yaptığı siyasi mizahın önemini vurgularken, bugün siyasi mizah anlamında içine düştüğümüz acı duruma da değinmeden edemedim doğrusu. Canol Kocagöz de Markopaşa’nın arka planında, bu gazetenin çıkmasına destek veren Türkiye Sosyalist Partisini, Sabahattin Ali’nin başına gelenleri ve Markopaşa’nın benzersiz özelliklerini anlattı salonu dolduranlara. Sabahattin Ali, 1948 yılında anımsanacağı gibi bu gazete henüz kesintilerle, isim değiştirmelerle çıktığı bir sürede, hala aydınlatılamamış karanlık bir cinayete kurban gitmiş, cesedi aylar sonra bulunmuştu. Her zaman ki mütevazı uslubuyla konuya çok da hakim olmadığını belirten sevgili İbrahim Ersaraç da, kendi çizgi yaşamından anılarla değindi Markopaşa’yı oluşturan 4 isme. Markopaşa’yı Markopaşa yapan 4 kişilik kadrodaki isimlerle olan diyalogunu, renkli anılarla anlattı bizlere.
Hayat Televizyonu panelin tamamını kaydetti...
Panelimizin sonunda izleyicilerden soru aldığımız sırada bizleri güzel bir sürpriz bekliyordu. Aramızda sevgili Mim Uykusuz ağabeyimizin oğlu Tekin Uykusuz da bulunuyordu. İnternet sayesinde haber aldığı bu etkinliğe katılmıştı. Babasıyla ilgili birkaç bilgi de o verdi bizlere. Çok zor bir yaşamı olduğunu, 30’a yakın takma isimle çizmek zorunda kaldığını, Türkiye’nin “ilk sosyal çizeri” gibi ünvanlar aldığını söyledi.
İzleyenler arasında tam ortada Mim Uykusuz'un oğlu Tekin Uykusuz görülüyor. (Açık kahve deri ceketli)
Tekin Uykusuz ve Aydın Ilgaz...
Böylece bu paneli daha da güzel yapan bir an yaşadık. Zira Markopaşa’nın 4 dev isminden ikisinin yani Rıfat Ilgaz ile Mim Uykusuz’un oğulları Aydın Ilgaz ve Tekin Uykusuz panelde bizlerleydi. Böylece onlarda sanırız ilk kez bir araya gelmiş oldular.
Mim Uykusuz sergisi sırasında...
Bu keyifli söyleşi ve sergi sırasında görebildiğim kadarıyla izleyiciler arasında; Erdoğan Bozok, Güngör Kabakçıoğlu, Raşit Yakalı, Köksal Çiftçi, Aydın Ilgaz, Nilgün Ilgaz, Kadir İncesu, Atay Sözer, Mustafa Bilgin, Tekin Uykusuz, Orhan Doğu, Erdoğan Başol, Devrim Demiral, İbrahim Tapa, Yaşar Fırat, Kemal Özyurt, Tijen Güler, Burhanettin Ardagil, Mustafa Kıran, Ahmet Ümit, İlker Ekinci, Mehmet Aslan gibi çoğunluğu karikatürcü dostlar vardı. Bu arada yıllar önce bir karanlık bir suikast sonucu yitirdiğimiz sendikacı Kemal Türkler'in eşi Sabahat Türkler de aramızdaydı. Karikatürcüler Derneği yönetim kurulundan arkadaşlarımız da işleri nedeniyle aramızda olamadılar. Bu arada, medyamız da her zaman ki gibi gene ilgisizdi etkinliğimize. Aramızda Sol Gazete'den Gökçe arkadaşımız ve uydudan yayın yapan Hayat Televizyonundan arkadaşlarımız vardı sadece. Hayat Televizyonu birkaç gün sonra yayınlamak üzere bu paneli kaydetti.
Cihan Demirci, Aydın Ilgaz ve Mustafa Kıran ve çok az bir kısmıyla Atay Sözer...
MİM UYKUSUZ
KARİKATÜR SERGİSİ...
Mim Uykusuz 1922 Akhisar doğumluydu, 1983'de veda etti dünyaya...
Saat 18’e doğru sorular ve yanıtlarla biten panelin ardından bundan 24 yıl önce 1983 yılında, henüz 61 yaşında yitirdiğimiz Markopaşa çizeri Mim Uykusuz’un karikatür sergisi açıldı ve Uykusuz ustanın güzelim karikatürlerini gezdikten sonra Aydın Ilgaz ağabeyin tatlı sohbetiyle babası Rıfat Ilgaz’lı ve Aziz Nesin’li anılarına daldık hep birlikte...
Sergide yer alan bir Mim Uykusuz karikatürü...
Mim Uykusuz'un sergide yer alan karikatür hakkında ders niteliğindeki sözleri...Bu arada bu serginin 30 Kasım 2007'ye dek açık olduğunu da söyleyelim...
Bu fırsattan istifade ederek, Markopaşa’nın o muhteşem dörtlüsünü yani; Sabahattin Ali’yi, Aziz Nesin’i, Rıfat Ilgaz’ı ve Mim Uykusuz’u Türk mizahının muhalif gücüne yaptıkları büyük katkılar için bir kez daha sevgiyle anıyor ve "DAMDAKİ MİZAHÇINIZ Cihan Demirci olarak bir kez daha “YAŞASIN MİZAHIN MUHALİF GÜCÜ” diyorum…
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder